Midilli 26 °C
Adanın zengin bitki örtüsü, dağlık arazisi, kayaların özgünlüğü ve çeşitliliği, sulak alanın sayısı ve olumlu iklim koşulları gibi birçok etkenin sonucudur. Bu nedenlerden dolayı ada botanikle ilgilenen gezginle bilimadamları için çok erken büyük bir cazibe olmuştur. Bugüne kadar 1.600’den fazla taksa veya bitki türüyle alttürü kaydedilmiştir: aralarında aromatik, şifalı, süsleme, nadir bitki, çalı ve ağaç vardır. Nadir bulunanlar dışında Yunanistan’ın geri kalanında bulunması zor olanlar vardır. Ancak adanın büyük bir kısmı zeytinlik ve kızıl çam ormanlarıyla kaplıdır.
Flora
Δες όλα τα επαγγέλματα
Zeytin
Akdeniz dolaylarında yaygın olan maki örtüsüne sahip olan adanın güneydoğu kısmına geniş zeytinlikler hakimdir. Adanın en geniş sistemi olarak zeytinlik, rakım, ormanaltı florası, ağaçların yaşlarıyla yoğunluğuna göre belli farklılıklar göstermektedir. Zeytinliklerin zengin bitki çeşitliliği başlıca Anthemis chia, Medicago orbicularis, Lathyrus sp. gibi yaz aylarında spermleri toprağın altında kalan türlerden oluşturulmaktadır. Adanın bütününe bakıldığında zeytin ağacı ebedi yapraklı bitkilerin sert yapraklı türlerinin sıcak kuru bölgesinde yaygın çıkmaktadır. Zeytin yetiştiriciliği sahilden başlayarak Agiasos, Megalohori, Abeliko gibi dağlık yerleşimlerin 450 – 500 metre yüksek dolaylarına ulaşmaktadır. Zeytin ağacı besin, ilaç, aroma ve süsleme amaçlarıyla yetiştirilirken yüksek kalitede ahşabı mobilya yapımı ve ahşap oymacılığında kullanılmaktadır. Ayrıca odun ve odun kömürü olarak mükemmel bir yakıttır. Zeytin yapraklarından artrit ve romatizmaya karşı ilaç üretilirken ilkbaharda genç dallardan alınan kabuk kaynatılarak ateş düşürücü ilaç elde edilmektedir.
Kızıl çam
Adanın başlıca ormansal ağaçıdır. Adanın orta ve güney kısımlarında kızıl çam alanları genişken Parakila, Vatusa, Pterunta ile Hidira arasındaki bölgeyle Amali yarımadası başta olmak üzere batı, kuzey ve doğu kısmılarının dağlık bölgelerinde de rastlanmaktadır. Ormanaltı florası jeolojik alt tabakanın çeşitlerine göre değişmektedir. Örneğin, yapraktaşı bölgelerinde Arbutusunedo, A. andrachne, Jupinerus oxycedrus sub sp. Oxycedrus, Phillyrealatifolia gibi çalı türlerinden oluşturulan ormanaltı florası yoğun, ofiyolit bölgelerinde ise bitkisel varlık düşük, ormanaltı florası fakir ve seyrektir. Genellikle Cistuscriticus, Erica manipuliflora, Teucrium capitatum, Sarcopoterium spinosum gibi çalı türleriyle birkaç otsu bitki türlerine rastlanmaktadır. Ofiyolitik alanlarda adada endemik olan Alyssum lesbiacum’un yanı sıra Centaureareuterana, Genistaanatolica, Thlaspiochroleucum da görülmektedir.
Karaçam
Az rastlanan karaçam ormanları iki bölgede sınırlıdır: adanın güney doğu kısmında yer alan Olimpos dağ silsilesine ait Psilokoudouno dağı veya Agiasos ile Megalochori yerleşimleri arasında; adanın batı kısmında bulunan Profitis İlyas dağı’nda vardır. Karaçam ormanlarındaki ormanaltı florası hem fakir hem de seyrektir. Çalı türlerinden Jupinerus oxycedrus ile pteridofit Pteridiumaquilinum, otsu bitki türlerinden Airaelegantissima, Crucianellalatifolia, Luzulanodulosa, Trifoliumcampestre türlerini içermektedir. Profitis İlyas tepesine yakın orman altın florasında sarı çiçekli ormangülünün varlığını kaydetmeye değmektedir.
Kestane ağacı
Kestane ormanları başlıca Olimpos Dağının 500 metreden daha yüksek yamaçlarında; Lepetimnos dağıyla adanın batı kısımlarında küçük alanları vardır. Kestane ormanları çeşitli jeolojik alt tabakanın üzerinde gelişmiştir, ancak Crataegusmonogyna, Prunuscocomilia ve Rosaspp gibi çalı türlerinde ibaret olan ormanaltı florası fakirdir. Öte yandan Anemonepavonine, Bellisperennis, Cardaminehirsuta, Fritillariatheophrasti, Lapsanacommunissubsp, vb. gibi türlerden ibaret olan otsu ormanaltı oldukça zengindir. Orchidaceae ailesinin koruma altındaki türleriyle bazı doğu taksa da yer almaktadır.
Sarı çiçekli ormangülü
Zifin, sarı açelya veya RhododendronLuteumSweet türünün adadaki dağılımına Avrupa’da rastlanamaz: Parakila, Anemotia, Pterunda, Hidira ile Vatusa yerleşimleri arasında yetişmektedir. Çiçekli, yaprak döken, 4,5 metreye kadar yüksek, nadir çalı türünün kök sürgünleri, beş yapraklı çiçekle tatlı kokusu var. Yaprakları uzun, mızrak şeklinde, turkuaz rengindedir. Gövdesi ise sarımıtıraktır. Zehirli türlere aittir. Genellikle verimli, nemli, kumlu killi topraklarda yetişmektedir. Çalı çıra olarak, çiçekleri ise özellikle Paskalya’da süs olarak kullanılmaktadır.
Alyssum lesbiacum
Adada endemik olan alt türe üç farklı yerde rastlanmaktadır: maki örtüsüne sahip kayalıklarda, 200 ile 800 metre yükseklikteki kuru çayırlarda, kızıl çam ormanlarında bulunmaktadır. Nisan ortasından Mayıs ortasına kadar çiçeklenen bitki Olimpos dağının yamaçlarıyla Dipi bataklığı gibi Yera körfezinin dolaylarında görülmektedir.
İsminden anlaşıldığı gibi semptomları öfke, cinnetle su korkusu olan kuduza karşı şifalı nitelikleri vardır.
Yabani orkide
Olimpos dağ silsilesiyle Amali yarımadası başta olmak üzere adanın genelinde bulunmaktadır. Ancak adanın güney doğu kısmının jeolojik oluşumu yabani orkidenin yayılmasına en olumludur. Genelikle orkideler pH’sı bazik olan kalsiyumlu toprakları tercih etmektedir. Adadaki orkidelerin tümü toprak altında kalan soğanıyla uzun ömürlü bitkidirler. Gelişmiş bitkiler olarak besin maddelerinin depolanmasına uygun rizomla yumrulara sahiptirler. Adada 90’dan fazla bulunan türlerin arasında Ophryslesbis, Ophryshomeri, Ophrysmasticorum, Epipactispersica, Platantherachlorantha, Himantoglossumcaprinum, Cephalantherarubra ile nadir olan Himantoglossumcomperianum kaydedilmektedir.
Siklamen
Yunanistan’da en yaygın iki siklamen Midilli adasında da yetişmektedir. Cyclamengraecum ve Cyclamenhederifolium’un çicekleri birbirine benzerken yaprakları farklıdır. Çiçeklerin rengi soluk pembedir; C. graecum’un yaprakları kalp şeklindeyken C. Hederifolium’un yaprakları beşgen şeklindedir. Her ikisi de sonbahar mevsiminde çiçeklenmektedir. Genellikle ormanlık, çalılık, ırmak ve uçurumların gölgeli yerlerinde görülmektedir.
Safran
Auf Lesbos gibt es die Art Crocus biflorus subsp. Nubigena, eine Pflanze der Inseln der östlichen Ägäis und des westlichen Kleinasiens. Gewöhnlich ist ihr Perianth rosa oder hellviolett. Die Staubbeutel sind schwärzlich, während die Stempelflecken gelb oder orangefarben sind. Sie blüht in der Regel in den Monaten Februar – April, auf trockenen Wiesen oder in Höhenlagen von 600 – 1800 m.
Şakayık
Midilli adasında bulunan Paeoniamasculasspmascula Sakız ile Sisam adalarıyla Helicon Dağı’nda yetişmektedir. Güney Avrupa ve Doğu Akdeniz’de büyük bir dağılıma sahiptir. Çiçeklenme dönemi ilkbahardır. Köknar ve kestane ormanlarıyla 400-1200 m yükseklikteki ırmak kıyılarında yetişmektedir.
Yabani Zeytin
Oleaoleaster, delice veya ormansal zeytin, zeytin ağacının bir akrabasıdır. Uzun ömürlü, yaprak dökmeyen, büyük bir çalı veya küçük bir ağaç olarak rastlanmaktadır. Küçük yapraklara sahip olan zeytin ağacı daha az miktarda meyveyle yağ vermektedir. Nisan ile Mayıs ayları arasında açan çiçekler beyazla sarı arasındaki bir renkte, hafif aromatiktir. Akdeniz havzasından gelen bitki süsleme bitkisi olarak tercih edilmektedir.
Zıkkım ağacı
Genellikle zakkuma adadaki nehir, dere, yol ve sokakların boyunca rastalanmaktadır. Çok yıllık çalı hem şifalı hem de zehirlidir. Çiçekleri beş tane taç yapraklı, sarı, pembe ya beyaz rengide olmaktadır.
Koca yemiş
Son derece dayanıklı olan ve yaprak dökmeyen Arbutusunedo hem çalı hem de ağaç olarak bulunmaktadır. Yüksekliği 12 metreye kadar ulaşmaktadır. Kösele gibi koyu yeşil yaprakları uzun mızrak şeklindeyken kenarları testere dişlidir. Beyaz ya da pembe renkli çiçekleri meyvelerinin olgunlaştığı sonbaharın sonlarında ortaya çıkmaktadır. Yunanistan’ın kuru sıcak bölgelerinde seyrek rastlanmaktadır.
Kırmız meşesi
Deniz kıyısından 960 metreye kadar yükseklikte bulunan kermes meşesine herhangi bir toprak uygun gelmektedir. Her yere kolayca yerleşen bitki tarımsal ürünlerin yetiştirlmesine problem yaratmaktdır. Genellikle yaprak dökmeyen, fazla yaprakla dala sahip küçük bir ağaçtır.
Laden
Kıbrıs ile Girit başta olmak üzere Yunanistan’ın bir çok yerinde yetişen bodur bir çalıdır. Genellikle zeytinlik ya yangına maruz kalmış bölgelerde yetişmektedir. Midilli adasında daha çok Amali yarımadasında bulunmaktadır. Çiçeklenme dönemi Mart’tan Haziran’a kadar sürmektedir. Yaz aylarında yaprakları ve sürgünleri reçineli bir madde salgılamaktadır. Aladanos ya ladanos olarak bilinen maddenin şifalı nitelikleri iltihap, ishal, kasılma, balgamla soğuk algınlığına karşı etkilidir.
Apollon Defnesi
Sıklıkla vaya olarak adlandırılan defne Midilli adasında yaygın bir türdür: yaz aylarında bile nemli kalan derelerin yakalarında bulunmaktadır. Boyu 5 metreden az olan çalı fazla dalıya sahip küçük bir ağaca benzemektedir. Zeytin meyvesini andıran defne meyvesi koyu mavi ile siyah arasında olan bir renge sahiptir. Defne yaprakları yemeklerde baharat olarak kullanılırken sabun yapımı ve gıda endüstrisinde kullanılan damıtma yoluyla yağ elde edilmektedir.
Katırtırnağı
Başlıca denize yakın olan bölgelerde görülen çalı türü Vatusa ile Antisa arasındaki bölge gibi dağlık yerlerinde de bulunmaktadır. Boyu 4 metreden az olan çalı çok sayıda yeşil ve ip gibi dala sahiptir. Çiçekler genellikle sarı ve mis kokuludur. Nisan ile Temmuz aylarında çiçeklenmektedir.
Aromatik ve şifalı bitki aynı zamanda arıcılık, ip yapımıyla ve süs olarak kullanılmaktadır. Çiçeklerden alınan enfüzyon parfüm yapmında kullanılan kaliteli yağ içermektedir. Sürgünleri kalp atışına güçlendirici ilaç olarak bakılırsa, hayvanların tarafından fazla tüketilmesi zehirlenmelerine neden olur. Diyabet ile albüminurinin önlenmesine yardımcıyken laksatif, diüretik ve adet hızlandırıcı olarak kabul edilmektedir. Tohumları zehirlidir.
Tüylü meşe
Yirmi metreye kadar ulaşan ağaç bazen yapraklarını dökmemektedir. Ancak bazen yeni yaprakların doğuşuna kadar kışın boyunca sararmış yaprakları krumaktadır.
Ağaç fundası
Adanın güney kısımlarında az görülen çalı türüdür. Yera körfezinin batı tarafıyla Parakila bölgesine ait sert yapraklı bitkilerin alanında bulunmaktadır. Boyu 5 metreden fazla olmaz. Dik odunsu dallardan ibaret olan çalı hoş kokulu çiçekleri taşımaktadır. Mart ile Mayıs arasında açmaktadır. Bazen çıra olarak kullanılırsa da, arıcılık için çok önemli bir bitkidir.
Mantar
Çeşitli ekosistem barındıran ve yumuşak bir iklimden faydalanan Midilli adasında çeşit çeşit mantar yetişmektedir. Lactarius ailesi mantarlarından hariç çam ağacı altında yetişen beyaz mantar ile alt tarafı süngere benzeyen mantar da vardır. İlk yağmurlardan sonra kestane ve meşe ağaçlarının gövdesi üzerinde Laetiporussulfureus ile Fistulinahepatica’ya rastlanmaktadır. Yağışlardan biraz sonra yaprak döken ağaçların altı Amanita cinsinden büyük ve küçük mantarla dolu olmaktadır. En çok istenen ise Boletus cincinden mantardır. Adanın büyük bir kısmını kaplayan zeytinliklerde fevkalade mantar yetişmektedir. Dolaysıyla adada 150’yi aşkın mantar türlü kaydedilmiştir.
Ot
Midilli adası, kendine özgü toprak ve iklim koşulları nedeniyle, peyzajına belli özellikleri kazandıran çok zengin bir bitki örtüsüne sahiptir. Son zamanlarda yapılan bir araştırmanın esnasında yabani ot, aromatik, tıbbi, nadir bitki, ağaç ve çalı olarak toplam 1.580 bitki türü kaydedilmiştir. Bu çeşitlik de botanikle ilgilenen gezgin ve bilimadamı için adayı cazibe kılmaktadır. Midilli topraklarının ev sahipliği yaptığı çok sayıda, faydalı ve tıbbi özellikleriyle bilinen nadir bitki türünün arasında farklı kekik çeşitleri, adaçayı, dağ çayı, lavanta, nane, mercanköşk, limon otu, kılıç otu, vb. gibi aromatik ot bol miktarda bulunmaktadır.
