Πάσχα στη Λέσβο

Στο νησί της Λέσβου, το Πάσχα, αναβιώνουν κάθε χρόνο και με ευλάβεια πανάρχαια έθιμα με ιδιαίτερη συμβολική σημασία. Πολλά από αυτά προέρχονται από τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας ενώ άλλα είναι αποκλειστικά ντόπιες ιδιαιτερότητες.

Ένα από τα πιο αρχαία έθιμα της Μεσογείου, ο εξαγνισμός μέσα από την φωτιά, τιμάται σε πολλά χωριά της Λέσβου. Το περίφημο κάψιμο του Ιούδα στις μεγάλες φωτιές που ονομάζονται Κουκούρες συμβολίζει την ανάγκη καθαρμού της κοινότητας από τις πιθανές αμαρτίες του χρόνου, ώστε να μπορέσει η συλλογική ψυχή να υποδεχτεί την άνοιξη χωρίς βάρη.

Στην ορεινή Αγιάσο υπάρχει ένα ιδιαίτερο έθιμο με παγανιστικό υπόβαθρο: το πλάσιμο των σταυρών μετά την Ανάσταση. 12 σταυροί, συμβολικός αριθμός καθώς 12 τα Ευαγγέλια και οι 12 μαθητές του Χριστού, φτιάχνονται από λιωμένα κεριά της Ανάστασης. Ο σκοπός του είναι αποτροπαϊκός καθώς κολλιούνται στα ανοίγματα και τις εισόδους των σπιτιών προκειμένου να διώξουν τα κακά πνεύματα, ενώ παράλληλα κρατούν τα έντομα μακριά από το σπίτι.

Ένα ακόμη έθιμο που αναβιώνει κυρίως στους οικισμούς του Πολιχνίτου, Κλειού και Καλλονή είναι οι «Κούνιες». Συνήθως οι κούνιες στήνονται τη Μεγάλη Δευτέρα από τους νέους, για να τις χρησιμοποιήσουν οι κοπέλες αλλά και ο κάθε περαστικός. Κάνοντας κούνια τραγουδούν κεφάτα παραδοσιακά τραγούδια και ως αντάλλαγμα, οι νέοι δέχονται μοσχοβολιστά κουλουράκια και λουλούδια, τα οποία στολίζουν στη συνέχεια στην κούνια. Το παιχνίδι αυτό είναι ιδιαίτερα αγαπητό ιδίως στα μικρά παιδιά και το μυστικό υπόβαθρο του προέρχεται από την αρχαία λατρεία της Αφροδίτης.

Στην πρωτεύουσα της Μυτιλήνης, τα τελευταία χρόνια, πραγματοποιείται τη Μεγάλη Παρασκευή το εντυπωσιακό έθιμο με τα φαναράκια όπου πλήθος κόσμου έχει την ευκαιρία να απολαύσει τα φαναράκια που γεμίζουν τον ουρανό κατά την περιφορά των επιταφίων των μεγάλων εκκλησιών της Μυτιλήνης, ενώ οι ψαράδες του νησιού ρίχνουν βεγγαλικά κάνοντας τον ουρανό ακόμα πιο φωτεινό.

Τέλος, ένα από τα εντυπωσιακότερα έθιμα επίσης είναι η αναπαράσταση της θραύσης των πυλών του κάτω κόσμου στον Άγιο Θεράποντα. Τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου, ένας ψάλτης κλείνει τη κεντρική πύλη του ναού και στο προαύλιο μένουν ο ιερέας και οι πιστοί. Έπειτα, προκειμένου να ανοίξει η πύλη του ναού, γίνεται ένας διάλογος ανάμεσα στον ιερέα, που αναπαριστά τον Χριστό και στο ψάλτη που αναπαριστά τον Άδη. Όταν ανοίξει τελικά η πύλη, ο ιερέας και οι πιστοί μπαίνουν ορμητικά στο ναό, ψάλλοντας δυνατά το «Χριστός Ανέστη».