Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Αγιάσο

Ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα του νησιού της Λέσβου βρίσκεται στην Αγιάσο και είναι ο Ναός που είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική με τετράρριχτη στέγη και νάρθηκα με κιονοστοιχία που προεκτείνεται στις πλευρές του κτιρίου και χρονολογείται το 1815, με βάση την επιγραφή που βρίσκεται στο νάρθηκα του ναού. Χτίστηκε στη θέση παλαιότερου και μικρότερου σε διαστάσεις ναού, ο οποίος κατεδαφίστηκε το 1806. Στη θέση του άρχισε να ιδρύεται μεγαλύτερος ναός, ο οποίος πριν ολοκληρωθεί, καταστράφηκε από πυρκαγιά το 1812. Το 1815, ύστερα από άδεια του Σουλτάνου Μαχμούτ Β’ χτίσθηκε στην ίδια θέση ο τρίτος κατά σειρά ναός, ο οποίος είναι και ο σημερινός. Εσωτερικά ο ναός διαθέτει πλούσιο διάκοσμο που ολοκληρώθηκε το 1838 σύμφωνα με την επιγραφή στον νάρθηκα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το μαρμάρινο τέμπλο που χρονολογείται στις αρχές του 19^ου αι. Το ιερό έχει τρεις Άγιες Τράπεζες, από τις οποίες η δεξιά είναι αφιερωμένη στον Άγιο Χαράλαμπο και η αριστερή στον Άγιο Νικόλαο. Σε ιδιαίτερο προσκυνητάρι φυλάσσεται η εικόνα της Παναγίας, η παλαιά εικόνα που αποκαλύφθηκε κρυμμένη σε ειδική θήκη πίσω από το πιστό αντίγραφό της, ενώ υπάρχουν πολλές ακόμη αξιόλογες φορητές εικόνες που χρονολογούνται από τον 10^ο έως τον 19^ο αι. Ο ναός πλαισιώνεται από ξενώνα, πνευματικό κέντρο, λαογραφικό και εκκλησιαστικό μουσείο με πολλά και πολύτιμα κειμήλια. Η εκκλησία γιορτάζει στις 15 Αυγούστου όπου πραγματοποιείται πανηγυρική λειτουργία και λιτάνευση της εικόνας της Παναγίας όπου πλήθη πιστών προσέρχονται για να προσκυνήσουν.