Ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρα Χριστού στα Παπιανά

Ο Ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα βρίσκεται στα Παπιανά του Δήμου Καλλονής και χρονολογείται το 1600 σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή. Πρόκειται για ένα μονόχωρο ξυλόστεγο ναό με νάρθηκα της εποχής της Τουρκοκρατίας. Στον ανατολικό τοίχο υπάρχουν αριστερά και δεξιά από την κόγχη δύο θυρίδες τετράγωνης διατομής. Δίπλα στη βόρεια κόγχη, που χρησιμοποιείται ως πρόθεση, υπάρχει στο βόρειο τοίχο ακόμη μια βοηθητική, τετράγωνης διατομής, θυρίδα. Ο ναός είναι χτισμένος με αργολιθοδομή, ανάμεσα στην οποία υπάρχουν ξυλοδεσιές, και από την αρχή καλυπτόταν με ξύλινη στέγη. Η σημερινή στέγη οφείλεται σε ανακατασκευή. Η είσοδος στο μνημείο πραγματοποιείται από δύο θύρες που βρίσκονται στο νότιο τοίχο και οδηγούν αντίστοιχα στον κυρίως ναό και το νάρθηκα. Ένα μονόλοβο παράθυρο υπάρχει στη μέση περίπου του βόρειου τοίχου και ένα δίλοβο στην κόγχη. Αργότερα προκειμένου να αυξηθεί το φυσικό φως του ιερού βήματος αφαιρέθηκε το αμφικιόνιο. Σ’ όλο το μήκος του νότιου τοίχου υπήρχε χαμηλό κτιστό έδρανο. Είναι πολύ πιθανό η ίδια πλευρά να προστατευόταν με ξύλινη στοά. Εσωτερικά ο ναός είναι γεμάτο τοιχογραφίες που αποτελούν ένα από τα αρτιότερα και καλύτερα σωζόμενα δείγματα της Λέσβου, στο μεταίχμιο από τον 16^ο στον 17^ο αι. Το εικονογραφικό πρόγραμμα είναι πλούσιο και σε γενικές γραμμές ακολουθεί την παραδοσιακή οργάνωση και σύνθεση με σκηνές από τους 24 Οίκους του Ακάθιστου Ύμνου και μεμονωμένες μορφές αγίων.