Ιερά Μονή Αγίου Ραφαήλ, Νικολάου & Ειρήνης

Η Ιερά Μονή Αγίου Ραφαήλ βρίσκεται βορειοανατολικά της Λέσβου και σε απόσταση 3χλμ. από τον οικισμό της Θερμής. Πρόκειται για διώροφη εκκλησία με εντυπωσιακή αγιογράφηση. Η σημερινή Μονή χτίστηκε στη θέση Παλαιοχριστιανικής βασιλικής και χρονολογείται τον 12^ο αι. μ.Χ. Αρχικά ήταν γυναικεία Μονή με Ηγουμένη την Αγία Ολυμπία και 30 μοναχές. Το 1235 Σαρακηνοί πειρατές επιτέθηκαν στο μοναστήρι και σκότωσαν όλες τις καλόγριες. Κατά το 1463 ο Άγιος Ραφαήλ επισκέφτηκε τη Μονή με το φίλο του Νικόλαο και μετατράπηκε σε ανδρική Μονή. Την περίοδο αυτή, η ντόπιοι εξεγέρθηκαν εναντίον των Τούρκων αλλά απέτυχαν και οι Τούρκοι αποφάσισαν να τους τιμωρήσουν. Οι κάτοικοι φοβήθηκαν και κρύφτηκαν στο μοναστήρι. Ο Άγιος Ραφαήλ αρνήθηκε να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις των Τούρκων και αυτοί αποφάσισαν να τον βασανίσουν και να σκοτώσουν τον ίδιο και τον φίλο του, Νικόλαο. Την κόρη του Δημάρχου Ειρήνη, που ήταν τότε 12 χρονών, την έκαψαν ζωντανή σε ένα πιθάρι, αφού της έκοψαν το ένα χέρι. Έπειτα έκαψαν το μοναστήρι και έφυγαν. Το 1964 η Ηγουμένη Ευγενία Κλειδαρά έκτισε εκ του μηδενός τη Μονή των νεοφανών Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης. Η Μονή σήμερα αποτελεί πόλο έλξης χιλιάδων προσκυνητών και επισκεπτών από όλη την Ελλάδα αλλά και από το εξωτερικό. Εκεί φυλάσσονται τα λείψανα των νεοφανών Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης. Την ημέρα μαρτυρίας τους από τους Τούρκους, στις 9 Απριλίου, πραγματοποιείται και το μεγάλο θρησκευτικό πανηγύρι όπου συγκεντρώνεται πολύς κόσμος στην περιοχή.