Κάστρο Μήθυμνας

Το κάστρο της Μήθυμνας βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο βραχώδους λόφου, στα βορειοδυτικά παράλια της Λέσβου, όπου εντοπίζεται ο ομώνυμος παραδοσιακός οικισμός. Πιθανολογείται ότι τη θέση του αρχικά καταλάμβανε αρχαία ακρόπολη, κατάλοιπα της οποίας εντοπίζονται στη θεμελίωση των τετράγωνων πύργων της βορειοανατολικής πλευράς του κάστρου. Η σημερινή μορφή του οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις προσθήκες και επισκευές της υπάρχουσας οχύρωσης που πραγματοποιήθηκαν από τον 14ο έως τον 17ο αιώνα. Τα τείχη προστατεύονται σε τακτά διαστήματα από δέκα πύργους ενώ πρόσβαση στο φρούριο παρέχουν τρεις διαδοχικές πύλες στη δυτική πλευρά του. Ο ακρόπυργος[1] στο εσωτερικό του κάστρου, με πεντάπλευρη κάτοψη και επάλξεις περιμετρικά, αποτελούσε το ύστατο σημείο άμυνας. Αντίστοιχα με το κάστρο της Μυτιλήνης, εικάζεται ότι θεμελιώθηκε στο πλαίσιο του εκτεταμένου οικοδομικού προγράμματος του βυζαντινού αυτοκράτορα Ιουστινιανού Α΄, καθιστώντας έτσι την πρωιμότερη φάση του στον 6ο αιώνα. Η δημιουργία συστηματικής οχύρωσης από τον 6ο έως τον 14ο αιώνα θα πρέπει να θεωρείται βέβαιη εξαιτίας των συχνών καταγεγραμμένων επιδρομών. Από τον 12ο έως τον 14ο αιώνα το κάστρο καταλήφθηκε διαδοχικά από Ενετούς, Λατίνους[2] και Καταλανούς. Το 1355 η Λέσβος παραχωρήθηκε στον οίκο των Gattilusi[3] οι οποίοι ενίσχυσαν την αμυντική δομή του κάστρου με προσθήκες και επισκευές στην προϋπάρχουσα οχύρωση. Χαρακτηριστικό της οικοδομικής δραστηριότητας των Gattilusi αποτελεί η χρήση του ψευδοϊσόδομου[4] συστήματος δόμησης η οποία παρατηρείται σε μεγάλο τμήμα των τειχών του. Μετά την οθωμανική κατάκτηση του 1462 υλοποιήθηκαν επισκευές προς μίμηση του ψευδοϊσόδομου συστήματος δόμησης με λαξευτούς λίθους σε δεύτερη χρήση. Σε αυτές εντάσσεται η ανακατασκευή του νότιου τμήματος των τειχών η οποία πιθανότατα οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις καταστροφές που προκάλεσε ο σεισμός του 1384. Σε μεταγενέστερη οθωμανική περίοδο πραγματοποιήθηκαν επισκευές με αργούς και ημιλαξευτούς λίθους, παρεμβαλλόμενες πλίνθους και τη χρήση άφθονου κονιάματος. Ο εμφανέστερος εκσυγχρονισμός της οχύρωσης εντοπίζεται στην ευπρόσβλητη ανατολική πλευρά όπου κατασκευάστηκε διπλό τείχος αρχικά και στη συνέχεια νέο εξωτερικό τείχος με τάφρο. Κατά τον 18ο αιώνα, σύμφωνα με μαρτυρίες περιηγητών, το κάστρο κατοικείται από 2.000 – 3.000 Έλληνες και Τούρκους υπήκοους. Στα μέσα του ίδιου αιώνα, μετά τον σεισμό του 1753, σημειώνονται οι τελευταίες εκτεταμένες επισκευές στην οχύρωσή του.

[1] Ο κεντρικός και συνήθως υψηλότερος πύργος του κάστρου. Αποτελούσε το κέντρο ελέγχου και το επίκεντρο της αμυντικής οργάνωσης με δική του ανεξάρτητη οχύρωση.

[2] Η κατάληψή του από τους Λατίνους έγινε κατά την περίοδο της ονομαζόμενης από τους βυζαντινούς Φραγκοκρατίας στο πλαίσιο της Δ΄ Σταυροφορίας και την ίδρυση της Λατινικής Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης μετά την κατάληψή της το 1204, όπου στέφθηκε ως πρώτος αυτοκράτορας ο Βαλδουίνος Α΄ της Φλάνδρας.

[3] Ο οίκος των Gattilusi (Γατελούζοι ή Κατελούζοι εξελληνισμένα), ισχυρή οικογένεια της Γένοβας, επιτέλεσαν ως διοικητές αρκετών περιοχών στο χώρο του ΒΑ Αιγαίου. Διατήρησαν στενούς δεσμούς επιγαμίας σε όλη τη διάρκεια της ηγεμονίας τους με τον αυτοκρατορικό Οίκο των Παλαιολόγων στην Κωνσταντινούπολη.

[4] Το ψευδοϊσόδομο σύστημα χαρακτηρίζεται από λαξευμένους ορθογώνιους λίθους με διαφορετικό ύψος σε κάθε στρώση. Το συνδετικό υλικό που συγκρατεί του λίθους γεμίζει κατακόρυφους ή οριζόντιους αρμούς και δεν είναι ορατό εξωτερικά.

Γενικές Πληροφορίες:

Διεύθυνση: Μήθυμνα, 81108 , Λέσβος

Τηλέφωνο: (+30) 22530 71803, (+30) 22510 40135

E-mail: efales@culture.gr