Ακρόπολη Ερεσού

Η Ερεσός βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της Λέσβου, σε απόσταση 89 χλμ. από την πόλη της Μυτιλήνης. Το επίνειό της, η Σκάλα Ερεσού, αποτελεί σήμερα ένα από τα σημαντικότερα τουριστικά θέρετρα του νησιού. Γενέτειρα της ποιήτριας Σαπφούς και του φιλοσόφου Θεοφράστου , φέρει μακραίωνη οικιστική δραστηριότητα από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (1600 – 1100 π.Χ.) έως τον 18ο αιώνα και την ίδρυση του σύγχρονου οικισμού. Η θέση της αρχαίας πόλης εντοπίζεται σε φυσικά οχυρό λόφο, ανατολικά του σύγχρονου οικισμού της Σκάλας Ερεσού, γνωστό με την ονομασία “Μαστός ” κατά την αρχαιότητα λόγω του σχήματός του. Η ακρόπολη της αρχαίας Ερεσού οριοθετείται από περίβολο αρχαϊκής εποχής μήκους 1 χλμ., ο οποίος περικλείει έκταση 45 στρεμμάτων περίπου. Ο περίβολος είναι κατασκευασμένος με λέσβιο σύστημα δόμησης και παρουσιάζει έντονη ποικιλομορφία στα σωζόμενα τμήματά του. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλούν δύο μεγαλιθικοί μονόλιθοι – παραστάδες μνημειακής πύλης – στην ανατολική πλευρά της ακρόπολης. Στο κεντρικό της σημείο σώζεται δεξαμενή νερού ρωμαϊκής εποχής με θολωτή οροφή. Ταφικές σαρκοφάγοι και αρχαϊκός πίθος με εγχυτρισμό υποδεικνύουν την πιθανή θέση νεκροταφείων βόρεια και ανατολικά της ακρόπολης. Κτερίσματα και πήλινη σαρκοφάγος από την αρχαϊκή νεκρόπολη της Ερεσού εκτίθενται σήμερα στο κτήριο όπου στεγάζεται η Αρχαιολογική Συλλογή της Σκάλας Ερεσού. Σύμφωνα με τις επιγραφικές μαρτυρίες και τα σωζόμενα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα η αρχαία πόλη της Ερεσού διέθετε σημαντικά κτηριακά οικοδομήματα στα οποία συμπεριλαμβάνονταν αγορά, στάδιο, θέατρο, πρυτανείο και ναοί. Το αρχαίο λιμάνι, κατασκευασμένο με λέσβια δόμηση, σχηματιζόταν εκτός των τειχών νότια της ακρόπολης, όπως μαρτυρούν αρχιτεκτονικά κατάλοιπα του αρχαίου λιμενοβραχίονα πάνω στα οποία εδράζεται το σύγχρονο αλιευτικό καταφύγιο . Κατά την ελληνιστική εποχή, ο οικισμός επεκτάθηκε προς την περιοχή του λιμανιού, προσθέτωντας περίπου 15 στρέμματα στον κατοικήσιμο χώρο. Η οικιστική επέκταση συνοδεύτηκε από την κατασκευή νέου οχυρωματικού περιβόλου, κατασκευασμένου κατά το ισόδομο σύστημα. Εντός των ορίων της επέκτασης της αρχαίας πόλης αποκαλύφθηκαν κατάλοιπα υπόκαυστου ρωμαϊκού λουτρού, με ίχνη πυράς και ελάχιστα κινητά ευρήματα. Σωζόμενα κατάλοιπα του επιθαλάσσιου τείχους σε συνδυασμό με μεμονωμένα ευρήματα (ανάμεσά τους κρίκο πρόσδεσης καραβιών) και την παρουσία θαλάσσιας άμμου κατά τη σύγχρονη οικοδομική δραστηριότητα υποδεικνύουν το παλαιό όριο της ακτογραμμής και τη μετατόπισή του προς βορρά με την εναπόθεση χώματος από την αρχαιότητα. Η μετατόπιση αυτή είχε ως αποτέλεσμα την μεταβολή της μορφής της ακτής γύρω από την ακρόπολη, η οποία εισχωρούσε στη θάλασσα κατά την αρχαιότητα, με την ακτογραμμή να τυλίσσεται γύρω από τη δυτική της πλευρά. Στις βορειοδυτικές παρυφές του λόφου, εντός της περιοχής που όριζε το ελληνιστικό τείχος, έχει αποκαλυφθεί τρίκλιτη παλαιοχριστιανική βασιλική διαστάσεων 32 μ. x 18 μ., αφιερωμένη στον Άγιο Ανδρέα. Σε κοντινή απόσταση από την βασιλική του Αγίου Ανδρέα έχουν αποκαλυφθεί κατάλοιπα ψηφιδωτού δαπέδου οικίας ενώ μία ακόμη τρίκλιτη βασιλική εντοπίζεται στη νοτιοδυτική πλευρά του σύγχρονου οικισμού. Στην κορυφή της ακρόπολης της αρχαίας Ερεσού διατηρούνται κατάλοιπα βυζαντινού κάστρου με ορατούς πλέον δύο από τους αρχικά τέσσερις πύργους που σημείωνε ο περιηγητής Buondelmonti στον χάρτη του κατά τον 15ο αιώνα. Πρόκειται για τετράγωνο και κυκλικό πύργο, ο πρώτος χτισμένος κατά το ισοδομικό σύστημα με ορθογώνιους πλίνθους και ευρεία χρήση αρχαίου υλικού και ο δεύτερος εν είδει προμαχώνα με ακανόνιστους ως επί το πλείστον λίθους. Το κάστρο, το οποίο ενισχύθηκε αμυντικά με προσθήκες και επισκευές κατά την περίοδο ηγεμονίας των Gattilusi , πιθανότατα χρησιμοποιήθηκε μετά την κατάληψη της Λέσβου το 1462 από την Οθωμανική αυτοκρατορία, όπως συνέβη με τα άλλα κάστρα της Λέσβου, γεγονός που επιβεβαιώνεται από κατάλοιπα οθωμανικής εφυαλωμένης κεραμικής στον χώρο.

Γενικές Πληροφορίες:

Διεύθυνση: Ερεσός, 811 05, Λέσβος

Τηλέφωνα: (+30) 22510 22087, (+30) 22510 40716, (+30) 22510 42589, (+30) 22510 40135, (+30) 22510 40136

E-mail: efales@culture.gr