Μονή Ιωάννου Θεολόγου Υψηλού

Η Μονή βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του νησιού, 81χλμ. από την πόλη της Μυτιλήνης, στην κορυφή του όρους Όρδυμνος, σε υψόμετρο 634μ. και είναι αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη Θεολόγο. Εξαιτίας της θέσης της είναι από τον 18^ο αι. πιο γνωστή ως Μονή Υψηλού, ακοίμητη σκοπιά ολόκληρης της δυτικής Λέσβου.

Η παράδοση τοποθετεί την ίδρυση της Μονής κατά τους Βυζαντινούς χρόνους, πριν το 800 μ.Χ. από τον Όσιο Θεοφάνη της Σιγριανής όπως μαρτυρείται από Πατριαρχικό Γράμμα του 1331. Κατά τους Υστεροβυζαντινούς Χρόνους πιστεύεται ότι είχε εγκαταλειφθεί. Η μονή ακμάζει κατά τους μεταβυζαντινούς χρόνους, αλλά καταστρέφεται από φωτιά. Το υπάρχον καθολικό της κτίστηκε το 1832 και είναι ενταγμένο σε τυπικό μοναστηριακό συγκρότημα, που αναπτύσσεται περιμετρικά του καθολικού. Στο εσωτερικό της Μονής λειτουργεί βιβλιοθήκη η οποία περιέχει χειρόγραφους κώδικες, πατριαρχικές και μητροπολιτικές επιστολές, διαθήκες και δεκάδες παλαιού τύπου βιβλία που χρονολογούνται από το 1535 – 1845. Επίσης διαθέτει μουσείο όπου εκτίθενται πολύτιμα ιστορικά αντικείμενα τέχνης όπως άμφια, μητροπολιτικές ράβδοι, λειψανοθήκες, επίχρυσα Ευαγγέλια και πολλά ιερά σκεύη διαφόρων εποχών. Η πόρτα της Μονής παραμένει κλειστή από την Δύση μέχρι την Ανατολή του ηλίου.