Γενί Τζαμί Μυτιλήνης

Το Γενί τζαμί βρίσκεται στη σημερινή οδό Ερμού, στο κέντρο της παλιάς οθωμανικής αγοράς της Μυτιλήνης. Σύμφωνα με ιδρυτική επιγραφή στο υπέρθυρο της εισόδου η ανέγερσή του ολοκληρώθηκε το 1826. Το μέγεθος του κτηρίου και η θέση του στον οικιστικό ιστό το καθιστούν ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα τοπόσημα της Μυτιλήνης. Το τζαμί αποτελούσε τμήμα μεγάλου θρησκευτικού συγκροτήματος στο οποίο περιλαμβάνονταν το παρακείμενο προς τα δυτικά Τσαρσί χαμάμ[1], μεντρεσές[2], η οικία του μουφτή[3] στη βόρεια πλευρά του προαύλιου χώρου και νεκροταφείο σε κοντινή απόσταση στα βορειοανατολικά. Το τέμενος είναι λιθόδμητο με επιχρισμένες επιφάνειες εσωτερικά και εξωτερικά. Διέθετε τετράρριχτη κεραμοσκεπή με κεντρικό τρούλο, επενδεδυμένο με μολυβδόφυλλα και επιχρισμένο τύμπανο, συνδυάζοντας στοιχεία βυζαντινής και οθωμανικής τεχνοτροπίας. Ο τρούλος του καθώς και το μεγαλύτερο τμήμα του μιναρέ, αρχικού ύψους 30 μ., κατέρρευσαν στα μέσα του 20ου αιώνα. Την μνημειώδη πρόσοψή του συνθέτουν μαρμάρινη αμφίπλευρη κλίμακα με επτά βαθμίδες και τοξωτό προστώο πλάτους 17 μ. και μήκους 4,5 μ., το οποίο περικλείεται από οκτώ κίονες με πλινθόκτιστα τόξα. Πάνω από το τόξο της εισόδου σώζεται γλυπτή μικρογραφική παράσταση με ομοίωμα του τεμένους. Η δίφυλλη θύρα εισόδου, ξυλόγλυπτη και επιζωγραφισμένη, οδηγούσε σε εσωνάρθηκα μήκους 5 μ. με τοξοστοιχία προς την αίθουσα προσευχής. Δύο τοξωτές θυρίδες με λιθόκτιστες κλίμακες στις στενές πλευρές του εσωνάρθηκα παρείχαν εσωτερική πρόσβαση στον γυναικωνίτη. Στην κεντρική αίθουσα προσευχής τέσσερις κίονες από λαξευτό γκρίζο λίθο, επιχρισμένοι με κουρασάνι[4] και ενισχυμένοι με σιδεροδεσιές, σχηματίζουν τετράγωνη βάση με ημικυκλικά τόξα πάνω στα οποία στηριζόταν ο τρούλος του τεμένους. Επάλληλες σειρές παραθύρων και φεγγιτών διαχέουν άπλετο φως στο εσωτερικό του κτηρίου, το οποίο διέθετε πλούσια διακόσμηση με ποικιλία γεωμετρικών και φυτικών μοτίβων. Στη νότια πλευρά δεσπόζει το μιχράμπ[5], ύψους 6 μ., με περίτεχνο γύψινο διάκοσμο.

[1] Γνωστό και ως “Λουτρό της Αγοράς”, στεγάστηκε στον κήπο του μαχαλά Αζιζιέ σε μικρή απόσταση από τον κεντρικό άξονα της οδού Ερμού.

[2] Ιεροδιδασκαλείο των Σουνιτών μουσουλμάνων, προθάλαμος για τον διορισμό σε υψηλόβαθμες κρατικές θέσεις. Η αραβική λέξη madrasa χρησιμοποιείται σήμερα για να περιγράψει οποιοδήποτε εκπαιδευτικό ίδρυμα μουσουλμανικών χωρών, κοσμικό ή θρησκευτικό.

[3] Ιερατικός βαθμός του σουνιτικού κλάδου, εντεταλμένος να εκδίδει γνωμοδοτήσεις (φετφάδες) βάσει Σαρίας (ισλαμικό θρησκευτικό δίκαιο). Κυριολεκτικά ο “ερμηνευτής του νόμου” του Κορανίου για την απόδοση δικαιοσύνης. Ο θεσμός της Μουφτείας σήμερα διατηρείται στην Ελλάδα ως αποκεντρωμένη δημόσια υπηρεσία υπαγόμενη στο Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.

[4] Κονίαμα υψηλής περιεκτικότητας σε ποζολάνη (ηφαιστειακό υλικό) με εξαιρετικές υδραυλικές, μηχανικές και θερμομονωτικές ιδιότητες.

[5] Κόγχη προσευχής στο τείχος του ισλαμικού τεμένους που υποδεικνύει την κίμπλα (την κατεύθυνση προς την Μέκκα κατά την οποία ο μουσουλμάνος στρέφεται στη διάρκεια της προσευχής).

Γενικές Πληροφορίες:

Διεύθυνση: Μυτιλήνη, 81100, Λέσβος

Τηλέφωνο: (+30) 22510 22087, (+30) 22510 40716, (+30) 22510 42589,  (+30) 22510 40135, (+30) 22510 40136

E-mail: efales@culture.gr