Αρχαίο Θέατρο Μυτιλήνης

Το Αρχαίο Θέατρο της Μυτιλήνης είναι κατασκευασμένο σε βραχώδη λόφο στις δυτικές παρυφές της πόλης, σε κοντινή απόσταση από το οχυρωματικό τείχος που οριοθετούσε την αρχαία πόλη από την ενδοχώρα του νησιού. Η επιλογή της τοποθεσίας σε συνδυασμό με τον ανατολικό προσανατολισμό του θεάτρου παρείχε πανοραμική θέα προς την πόλη και τα δύο λιμάνια της Μυτιλήνης. Σύμφωνα με τον αρχαίο ιστορικό Πλούταρχο, χρησιμοποιήθηκε ως αρχιτεκτονικό πρότυπο από τον Ύπατο[1] της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας Πομπήιο για την κατασκευή του πρώτου μόνιμου και εξ ολοκλήρου λίθινου θεάτρου στη Ρώμη το 55 π.Χ., καθιστώντας το ιδιαίτερα σημαντικό μνημείο στην ιστορία της αρχαίας αρχιτεκτονικής. Η πρωιμότερη φάση του, ελάχιστα ορατή σήμερα, χρονολογείται στο β΄ μισό του 4ου π.Χ. αιώνα με βάση αποσπασματικά σωζόμενα αρχιτεκτονικά μέλη του κοίλου[2] και των παρόδων[3]. Το πεταλόσχημο κοίλο, σήμερα κατεστραμμένο, αξιοποιούσε το φυσικό βραχώδες έξαρμα του λόφου πάνω στο οποίο λαξεύτηκε καταλλήλως ούτως ώστε να αποκτήσει την ενδεδειγμένη κλίση. Διέθετε μέγιστο πλάτος 124 μ. με 64 σειρές εδωλίων[4] που χωρίζονταν σε κάτω, μεσαίο και άνω διάζωμα με δύο οριζόντιους διαδρόμους. Με δεδομένο τα παραπάνω, η χωρητικότητά του υπολογίζεται σε 10.000 θεατές τουλάχιστον. Τα ελάχιστα αρχιτεκτονικά μέλη που σώζονται από τη σκηνή επιτρέπουν την ανασύνθεση ενός διώροφου σκηνικού οικοδομήματος με χρονολόγηση στο β΄ μισό του 2ου π.Χ. αιώνα, εξ’ ολοκλήρου μαρμάρινο, στο οποίο εναλλάσσονται ο ιωνικός με τον δωρικό ρυθμό. Μικρότερων διαστάσεων αρχιτεκτονικά μέλη (ανάγλυφα διακοσμητικά στοιχεία του επιστυλίου, θραύσματα κιονοκράνων) αποδίδονται στο προσκήνιο[5] και επιτρέπουν την αποκατάστασή του με ιωνική κιονοστοιχία και πεσσοστοιχία ή με συνδυασμό πεσσών στις γωνίες και κιόνων στο κεντρικό του τμήμα. Στοιχεία του σκηνικού οικοδομήματος από την πρωιμότερη φάση του θεάτρου δε σώζονται, γεγονός που οδηγεί στην υπόθεση σχετικά με την ύπαρξη απλής και ενδεχομένως ξύλινης σκηνής στο β΄ μισό του 4ου π.Χ. αιώνα. Η κυκλική ορχήστρα[6], διαμέτρου 25 μ., θεωρείται ότι ήταν χωμάτινη, χωρίς επένδυση από λίθινες πλάκες. Οι πάροδοι του θεάτρου φέρονται ως ανεξάρτητες από το σκηνικό οικοδόμημα και δημιουργούσαν δίθυρες μνημειακές πύλες με ιωνικού ρυθμού επιστέψεις, κατά το πρότυπο των αρχαίων θεάτρων της Επιδαύρου, της Δωδώνης και των θεάτρων της Σικελίας. Κατά τη ρωμαϊκή εποχή (μετά τα μέσα του 2ου αι. μ.Χ.) το θέατρο της Μυτιλήνης μετασκευάστηκε ούτως ώστε να χρησιμοποιείται ως αρένα. Κατά τη μετασκευή αυτή, το επίπεδο της ορχήστρας αναπροσαρμόστηκε σε -1,80 μ. από το αρχικό και κατασκευάστηκε θολοσκεπές δωμάτιο με εσωτερικό χώρισμα κάτω από τις τελευταίες σειρές του κοίλου. Επιπροσθέτως, αφαιρέθηκαν τα μπροστινά εδώλια του κοίλου και στη θέση τους κατασκευάστηκε αναλημματικός τοίχος για την προστασία των θεατών από τα βίαια δρώμενα. Η ορατή όψη του τοίχου επενδύθηκε με ορθομαρμάρωση και η στέψη του με ενεπίγραφους μαρμάρινους λιθόπλινθους ορθογώνιας διατομής.

[1] Ο Ύπατος ήταν ανώτατο αξίωμα της Αρχαίας Ρώμης με διευρυμένες διοικητικές και νομοθετικές αρμοδιότητες.

[2] Το κεκλιμένο επίπεδο στο οποίο απλώνονται αμφιθεατρικά τα εδώλια των θεατών.

[3] Οι πλάγιες είσοδοι του αρχαίου θεάτρου από τις οποίες έμπαινε ο χορός στη σκηνή.

[4] Καθίσματα θεατών.

[5] Στοά με κίονες μπροστά από τη σκηνή. Ανάμεσα στα διαστήματα των κιόνων βρίσκονταν θυρώματα και σκηνικά.

[6] Ο κυκλικός ή ημικυκλικός χώρος, συνήθως πλακόστρωτος, όπου δρούσε ο χορός. Στο κέντρο του βρισκόταν ο βωμός του Διονύσου, η θυμέλη. Αρχικά υποκριτές και χορευτές κινούνταν στο ίδιο επίπεδο ενώ κατά την εξέλιξη της αρχιτεκτονικής μορφής του αρχαίου θεάτρου οι υποκριτές χωρίστηκαν από τον χορό με υπερυψωμένο οικοδόμημα (αρχικά ξύλινο και αργότερα λίθινο), τη σκηνή.

Γενικές Πληροφορίες:

Διεύθυνση: Συνοικισμός, 81100, Μυτιλήνη, Λέσβος

Τηλέφωνο: (+30) 22510 22087, (+30) 22510 40716, (+30) 22510 42589, (+30) 22510 40135, (+30) 22510 40136

E-mail: efales@culture.gr